توماس اديسون

توماس اديسون مخترع و بازرگان امريكايي، در 11 فوريه سال 1847 ميلادي در شهر ميلان، ايالت اوهايو متولد شد. او سالهاي كودكي را در پورت‌هرون ميشيگان بسر برد. توماس اديسون بيش از ‌یك سال نتوانست به مدرسه برود. او دوران نوجواني را با كارهايي چون فروختن ساندويچ و آب‌نبات در كنار ريل قطار و‌ یا سبزي فروشي گذراند.

توماس اديسون براي فروش اجناس خود مرتباً با قطار بین پورت‌هرون و ديترويت در رفت و آمد بود. او توانست از شركت راه‌آهن، نمايندگی توزيع ‌یك روزنامه‌ي ديترويتي را بدست آورد. پس از مدتی، با پس‌انداز پول حاصل از فروش روزنامه توانست ‌یك ماشين چاپ دست دوم خريداري كند.

او دستگاهش را در ‌یك واگن باربری نصب كرد و در سن 15 سالگي اولين شماره‌ي روزنامه‌ي خود را با نام “ويكلي هرالد” منتشر ساخت. تمام کارهای این نشريه را خود اديسون انجام مي‌داد. این، نخستين و تنها روزنامه‌اي بود كه در‌ یك قطار در حال حركت حروفچيني و چاپ مي‌شد.

ادیسون در سال 1862 بطور اتفاقی با تلگراف كه در آن زمان وسيله‌ي نوظهوري بود، آشنا شد. باوجود كم‌شنوايي، چندي بعد توانست در اداره‌ي راه‌آهن بعنوان تلگرافچي، شغلي براي خود بيابد. او با تمرين زياد‌، یكي از چابك‌ترين مأموران تلگراف در امريكا شود.

اولین اختراعات

توماس ادیسون

اديسون هنگاميكه فقط بيست و‌ یك سال داشت، اولين اختراع خود را كه ‌یك دستگاه الكتريكي شمارش آراء بود عرضه كرد. باوجود تلاش زیاد اما فروش نرفت. بنابراین، تصميم گرفت تا زمانیکه نیاز و تقاضای مردم ايجاب نكند به فكر اختراع ديگري نيفتد.

در سال 1869 اديسون کار در اداره‌ي راه‌آهن را ترك كرد. سپس بعنوان سرپرست فني به استخدام ‌یك موسسه‌ي صرافي بزرگ در نيويورك در آمد. در اين مقام توماس اديسون توانست نخستين اختراع موفقش را كه نوعي تلگراف چاپی بود، به نام خود ثبت كند.

تلگراف اديسون برخلاف انواع رايج كه علائم مورس را به صورت صداهاي كوتاه و كشيده به گوش اپراتور ميرساند، آنها را به شكل خط و نقطه بر روي نوار كاغذي چاپ مي‌كرد. او حق امتياز اختراعش را در مقابل چهل هزار دلار به مدير صرافخانه واگذار كرد. سپس با پول آن در شهر “نيوآرك” ايالت نيوجرسي ‌یك كارگاه تحقيقاتي براي خود برپا نمود. در محل جديد، او علاوه بر تكميل لوازم جانبي تلگراف، ‌یك سامانه‌ی پيشرفته‌ی نمايشگر اطلاعات بورس را طراحي كرد كه سود هنگفتي از آن بدست آورد.

ساخت لابراتوار شخصی 

توماس اديسون مدتها اين فكر را در سر داشت كه كارگاهش را به محلی بزرگتر منتقل كند. با فراهم شدن سرمايه‌ی كافي، سرانجام در سال 1876 در منطقه “منلوپارك” نيوجرسي ‌یك لابراتوار پژوهشي مجهز ساخت. سپس گروهي از افراد لايق و مستعد را به همكاري فراخواند.

تاسيس اين آزمايشگاه نقطه‌ی عطفي در رشته فعاليتهاي اديسون و از بزرگترين ابتكارهاي او به شمار مي‌رود. آزمايشگاه منلوپارك نخستين موسسه‌اي بود كه منحصراً با هدف توليد و تكميل ابداعات علمي برپا شد. بنابراین، آنرا بايد نمونه‌ی اوليه‌ی آزمايشگاههاي تحقيقاتي بزرگي دانست كه از طریق نظارت و سازماندهي توماس اديسون و كار گروهي كارمندان وي، از آن صدها اختراع كوچك و بزرگ به ثمر رسيد كه البته همگي به نام اديسون تمام شدند.

مهمترین اختراعات ادیسون

گرامافون

از دوران قدیم، داشتن وسيله‌ای كه بتوان با آن صدا را ضبط كرد از آرزوهاي بشر بوده است. قبل از آنكه توجه اديسون به اين مقوله جلب شود، “لئون اسكوت مارتين ويل” فرانسوي (1857م) و ديگران گامهايي در اين راه برداشته بودند. اما دستگاههاي آنها عملاً قابل استفاده نبود زيرا تنها با ‌یکبار گوش دادن، صداي ضبط شده از بين مي‌رفت. در سال 1877 اديسون موفق به ساخت وسيله‌اي شد كه واقعاً كار مي‌كرد.‌ یعني مي‌توانست صدا را ضبط و دو تا سه بار پخش كند.

ادیسون و گرامافونش

“ضبط‌صوت” اديسون كه فنوگراف (آوانگار) نام گرفته بود، ساختماني ساده داشت. استوانه‌اي فلزي بود با ‌یك دسته‌ی گرداننده كه در‌ یك سمت آن سوزني همراه با‌ یك بوق تعبيه شده بود. وقتي كسي استوانه را مي‌چرخاند و درون بوق صحبت مي‌كرد، بر اثر ارتعاش سوزن روي ورقه‌ی نازك حلبي، دور استوانه خراشهايي مي‌افتاد. براي شنيدن صداي ضبط شده نيز كافي بود سوزن را به ابتداي مسير برگردانده و دوباره استوانه را به چرخش در آورند.

كيفيت صدا البته بسيار پايين بود و صفحه حلبي هم پس از چندبار استفاده خراب مي‌شد. با اينحال، همين وسيله ابتدايي در نظر مردم بسيار شگفت‌انگيز بود و بشدت مورد استقبال قرار گرفت. روزنامه‌ها اديسون را “جادوگر منلوپارك” لقب دادند. حتي دولت رسماً وي را به واشنگتن دعوت كرد تا اختراعش را در برابر مقامات به نمايش بگذارد.

ده سال بعد، اديسون، استوانه‌ای از جنس موم را جايگزين ورق حلبي كرد. و سرانجام “اميل برلينر” مخترع امريكايي آلماني تبار با تبديل استوانه‌ی مومي به صفحه‌ی پلاستيكي، گرامافون را به شكل امروزي در آورد.

لامپ الكتريكي

سابقه‌ی سيستم روشنايي الكتريكي به اواسط قرن نوزدهم مي‌رسد. در سال (1854م)، “هاينريش گوبل” نخستين لامپ برق را اختراع كرد. این لامپ حدود 400 ساعت نور ميداد. او این لامپ را به نام خود به ثبت نرساند. پس از وي جيمز وودوارد، ويليام ساير، متيو ايوانز و جوزف سووان مدلهاي ديگری از چراغهاي الكتريكي را ارائه كردند.

كمي پيش از آنكه اديسون نيز وارد اين عرصه‌ی جديد شود، “واليس”، صنعتگر آمريكايي نوعي چراغ الکتریکی را روانه‌ی بازار كرده بود. پس از مدتی، نمونه‌اي از آن به دست اديسون رسيد (1877م). چراغ واليس از چارچوبي با ‌یك حباب و دو ميله‌ی فلزي متحرك كه به هر كدام تكه ذغالي متصل بود، تشكيل مي‌شد. عبور جريان برق از ميله‌ها باعث مي‌شد كه دو قطعه ذغال بسوزند. سپس ميانشان قوس الكتريكي بسيار درخشاني به رنگ آبي پديدار شود.

ادیسون در لابراتوارش

اين چراغ الكتريكي ابتدايي بازده پاييني داشت زيرا مصرف برق آن زياد و عمر ذغال‌هايش كم بود. با اين وجود، اديسون كه به اهميت اختراع واليس پی برده بود، تصميم گرفت آن را اصلاح كند. او بجاي ذغال، ماده‌ی مناسب‌تري پیدا کرد كه با برق كمتر، مدت زيادي روشنايي می‌داد. همچنین بمرور زمان نمی‌سوخت و از بين نمی‌رفت.

پس از ‌یك سال تلاش بي‌وقفه و آزمايش صدها ماده‌ی گوناگون، سرانجام اديسون و همكارانش توانستند با خالي كردن هواي داخل حباب و استفاده از نخ معمولي كربونيزه (ذغالي شده)، لامپي را بسازند كه تا چهل ساعت نور بدهد.

نمایش تاریخ‌ساز

اين موفقيت اوليه موجب شد تا آنها با پشتكار بيشتري به تحقيقات خود ادامه دهند. زمانيكه موفق شدند عمر متوسط چراغ برق را به پانصد ساعت برسانند، اديسون تشخيص داد كه زمان مناسب براي نمايش آن فرا رسيده است. او از روزنامه‌نگاران و صاحبان سرمايه دعوت كرد تا در شب 31 دسامبر براي ديدن اختراع جديدش به منلوپارك بيايند.

بدستور او، آزمايشگاه و اطراف آنرا با صدها لامپ برق آراستند. در آنشب، محوطه‌ی “منلوپارك” و جاده‌ی منتهي به آن غرق در نور شده بود. اديسون ميهمانان خودرا با چيزي روبرو كرده بود كه برايشان سابقه نداشت. منظره‌ی لامپهاي نورانی، بازديدكنندگان را به شدت تحت تاثير قرار داد. وقتي اديسون نقشه‌ی خود را براي تأسيس ‌یك كارخانه‌ی بزرگ الكتريسيته در نيويورك مطرح كرد، پيشنهادش با استقبال گرم سرمايه داران حاضر روبرو شد.

عصر الكتريسيته

در 27 ژانويه 1880، اديسون تقاضانامه‌ی دريافت امتياز اختراع “لامپ روشنايي الكتريكي” را به اداره اختراعات آمريكا تسليم كرد. اما با درخواستش موافقت نشد. كارشناسان سازمان معتقد بودند كه طراحي و ساخت لامپ اديسون برمبناي مطالعات “ويليام ساير” انجام شده است. بنابراين، فقط امتياز اختراع “رشته‌ی ذغالي شده پر مقاومت” ماده‌ی توليد كننده‌ی نور لامپ به اديسون تعلق گرفت.

دو سال پس از نمايش عمومي لامپ الكتريكي، ساختمان كارخانه مركزي توليد برق موسوم به “ايستگاه پرل استريت” به پايان رسيد. در چهارم سپتامبر همان سال، نخستين سيستم توزيع نيروي الكتريسيته در جهان با قدرت 110 ولت و 59 مشتري در پايين محله‌ی منهتن به دست اديسون افتتاح گرديد.

چندي بعد اديسون كوشيد تا حق امتياز لامپ برق را در انگلستان از آن خود كند. هدفش این بود که بر رقيبش “جوزف سووان” –كه مستقل از اديسون موفق به اختراع لامپ حرارتي رشته كربني شده بود– پيروز شود. اما پس از‌ یك دعواي حقوقي بی‌حاصل، دو طرف با ‌یكديگر به توافق رسيدند و براي بهره‌مند شدن از منافع اختراعشان، شرکت “ادیسون” را در بریتانیا تأسيس كردند. اين شركت در سال 1892 جزئي از كمپاني بزرگ جنرال الكتريك متعلق به اديسون گرديد.

بيشتر اختراعات اديسون حاصل تكميل ايده‌هاي ديگران و كار دسته جمعي گروه بزرگي از تكنسينها و كارمندانش بود. آنها تحت نظارت او به تحقيق و آزمايش مي‌پرداختند. “نیکلا تسلا” دستيار اهل کروواسی و “لوئيس لاتيمر” دستيار آفريقايي-آمريكايي اديسون كه در پروژه‌ی چراغ الكتريكي نقش مهمي داشت، از جمله‌ی اين افراد بودند.

امروزه كمتر نامي از كساني مانند آنها به ميان مي‌آيد. دليلش این است كه اديسون غالباً همكاران خود را در افتخار و اعتبار کسب شده برای اختراعاتش سهيم نمي‌كرد. با اين همه، شكي نيست كه بدون قدرت سازماندهي و خصوصاً همت بلند اديسون، دست‌ یافتن به اينهمه موفقيت ممكن نبود.

نيكلا تسلا (مهندس برق و نابغه بزرگ) يكي از همكاران اديسون، درباره‌ی روش او براي حل مسائل نظراتی داده است. در یک مورد می‌نویسد: “اگر اديسون مي‌خواست سوزني را در انبار كاهي پيدا كند با پشتكار فراوان دانه به دانه رشته‌هاي كاه را كنار می‌زد تا بالاخره سوزن پیدا شود. بارها با تأسف شاهد بودم كه چگونه بخش اعظم وقت و انرژي او صرف ‌یافتن ‌یك فرمول جزئي ‌یا انجام دادن محاسبه‌اي كوچك مي‌شد. “ادیسون خود نیز در اینباره گفته است: “نوآوري عبارت است از ‌یك در صد الهام روح و نود ونه درصد عرق ريختن و تلاش كردن”.

دوربين فيلم‌برداري

در اول فوريه 1893 اديسون کار ساخت ساختمان “بلک ماریا”، نخستین استودیوی تصاوير متحرك را در نيوجرسي به پايان برد. او كوشيد تا اختراع دوربين فيلم‌برداري را تماماً به خود نسبت دهد و حق استفاده‌ی انحصاري از آن را بدست آورد. اما در 10 مارس 1902 ادعاي او در يك دادگاه استيناف در ايالات متحده رد شد.

در سال1894، او در زمينه‌ی تركيب فيلم و صدا تحقيقاتي انجام داد. آن تحقیقات به اختراع “كينتوفون” انجاميد. اين دستگاه كه تركيب ناهماهنگی از كينتوسكوپ (نوعي دستگاه نمايش فيلم) و گرامافون استوانه‌ای بود با استقبال مردم مواجه نشد.

اديسون در طول حيات علمي خود توانست 2500 امتياز اختراع را در ايالات متحده‌ی امريكا، انگلستان، فرانسه و آلمان به نام خود ثبت كند. این عدد حيرت‌انگيز و باور نكردني بنظر مي‌رسد.

واقعيت اين است كه بيشتر اختراعات وي تكميل شده‌ی كارهاي دانشمندان پيشين بودند. اديسون كارمندان و متخصصان پرشماري در كنار خود داشت كه در پيشبرد تحقيقات و به سرانجام رسانيدن نوآوري‌هايش‌ کمکش مي‌كردند.

دهني ذغالي تلفن، ماشين تكثير، ميكروفن، گرامافون، ديك تافون، كينتوسكوپ، دينام موتور و لاستيك مصنوعي از جمله موارد و وسايلي هستند كه به دست اديسون وهمكارانش ابداع ‌یا اصلاح شدند.

در وصف شخصيت اديسون بايد اذعان كرد كه او انساني بسيار سختكوش بود. اديسون نه‌ تنها ‌یك پژوهشگر توانا بود، بلكه هنر او بيشتر در حيطه‌ی عرضه و فروش زيركانه‌ی توليدات جلوه‌گر مي‌شدند. متأسفانه در رقابت با ديگر شركتهاي توليد و فروش لوازم مشابه، از هيچ تلاشي فروگذار نمي‌كرد. دعواهاي قضايي او در برابر افراد ديگر داستانی اعجاب‌انگيز دارند.

در آخرین اثرش، در 6 ژانويه 1931، اديسون نامه‌ی درخواست ثبت آخرين اختراع خود را به اداره‌ی اختراعات فرستاد (وسيله نگهدارنده‌ی اشياء هنگام آبكاری) اما پيش از دريافت پاسخ، در اواخر همان سال در سن 84 سالگي درگذشت.